Ver todos los artículos de esta sección >>
Assi Biva Djouha; Kuentous di Nastradi Hodja
En primero vos dire ke todos los 4 livrikos de Malca Levy ke vos vo introdusir son publikados de la kaza editorial Orfeu en Bruksel, i se asemejan en vista i boy: son imprimodos kon las mizmas kolores de papel, tinta i tipografia, i tienen el mizmo boy de papel (kuadrado de 20 a 20 sentimetros.) Para ilustrar, vo meter la foto de las kachas kada vez. Aki abasho tenesh la de “Sur la Vie de Djouha/Assi Biva Djouha!»
Munchos de mozotros konosemos los munchos livros de kuentos Sefaradis de Matilda Koen Sarano, i entre eyos los de kuentos de Djoha. Ma Malca Levy eskrivyo este livro sin konoser o konsultar estos. Lo suyo fue una inisiativa independente, nasida de su amor a la lingua i kultura sefaradi de su famiya i de la nostaljia a los dias de su chikez kuando kontar kuentos i shakas era la manera prinsipal de pasar la ora, sovre todo en las noches de Shabat, despues de komer.
“Assi Biva Djouha!” no es solo un arekojimiento de kuentos sefaradis de Djoha ke se akodrava la autora de su chikez. Tiene una muy enteresante i informativa introduksion ande meldamos, entre mas, sovre el orijin del personaje de Djoha/Djouha, i su universalismo. Ansi ke el livro kontiene, ademas de los kuentos suyos i de los ke arekojo de otros sefaradis (kada uno eskrito kon la ortografia partikolar del eskritor) tambien kuentos de Djoha (o un karakter folkloriko semejante) de kulturas diferentes. Asegun mos dize la autora:
Al impissijou, iskrivi las istorias di Djouha ki mis parientis mous kountaroun in muestra tchikes. Pinsi a oun livrou di istorias kountadas por lous Rodislis, famiya i amigous. Douspues por azardou, toupi ounas viejas rivistas katolikas, souvri la Afrika dil Nord. Las toumi por kouriozita i fue sorpreza di mildar istorias di Jouha ou Djeha sigoun il lougar. Muy kouriozamenti, poudemous toupar in Tourkiya, istorias simijantis ou in otrous livrous souvri otrous lougaris, koumou la istoria di lous tres papazim. Es ki ay osmoza? Inkontrous koun personas di orijinis diferentis mi permitio di iskrivir istorias souvri esti personaji tambien kounoussidou in otrous payizis.
I uno de los kuentos ke me izieron riyir mas muncho, i ke mos da un atajido a muestra kerida Matilda K-S, esta tambien inkluyido en la Introduksion:
Julide Israël, moujer di Izahar Avzaradel, mi konta ki oun dia, estava okoupada a avlar al telefon koun Matilda Koen Sarano. Eya mi pressiza: “Matilda es ouna reprezentanti i eskrivana di lingua ladino (djoudeo-espaniol), eya eskrivio tambien oun livrou souvri Djouha. Koumou estava avlan- dou al telefon, Izahar, al ladou di Julide, si estava riiyendou di el para el, li dichou: “Kuandou vas a eskapar di avlar koun Matilda, ti rogou di darmi il telefon, li kerou avlar i yo.” El estava dispassinsio- zou di dispartir ouna istoria i si estava riiyendou mas.
“Matilda, muy buenous dias. Dimi ouna koza. Andi nassio Djouha?”
“Djouha, kreygou ki nassio in Persia-Iran.”
“No, Matilda, estas yerrada. Izi dos anious di investigassionis in las bibliotekas, las librerias, lous archivious… A la fin, in konklouzion yo esto konvinsidou ki Djouha nassio in Soud-Afrika.
“Adio, bè Izahar, kualou mi estas diziendou?”
“Mira Matilda. Kuandou Djouha mourio, fue oun grandi doliou para todous.
Todas las autoridadis, viziris, reyis, prinsis, ministrous, prezidentis, professoris… vinieroun di todas las partis dil moundou para darli il onor i azerli founerais ekstraordinarias. Kouvrieroun sou tomba koun tantas floris, ki poudiyan intchir tres boutikas. Ounous kuantous dias mas tadri, passandou pour ay oun ministrou i viendou las floris amourtchadas, eskatchadas, sekas i poudridas koun il sol i las louvias i ki ya estavan fidiendou, si dichou: “No, Djouha nou mirissiya estou.” El va andi il gouvernador i li konta lou ki vidou: “Djouha meressi mas mountchou ki estou.”
“Si, es verdad, si, tienis razon, rispoundio il Gouvernador, ma kualou aremous?”
Il gouvernador yamo sous ministrous, diskoutieroun mountchou asta dessidir di azer ouna koza. Ouna persona dizi: “Poudemous miter ouna plaka di marmoul koun sou nombri in oun park.” Ouna otra: “Dike nou dar sou nombri a ouna kaleja?”
Ouna trissera: “Dike nou eskrivir artikoulous in lous journalis a sou nombri?”
“No, nou abasta”, dicheroun otrous.
“No, alora kualou si devi di azer para imortalizar sou nombri?”
Kuandou oun ministrou dichou: “Dike nou dar il nombri di Djouha a ouna sivdad ansi imortali- zarlou?”
“Alora koumou si va yamar esta sivdad?”
“La sivdad ki si yami alora Djoha-nesbourg.” Toumaroun la dessizion ki ouna di las grandis sivda- dis dil payiz si va yamar Djoha-nesbourg. Todous estouvieron deakordo, muy kountentis i es ansi ki la sivdad si yamo Johannesbourg.
Izahar estava muy alegri, si estava riiyendou di el para el, porke esta istoria la aviya invintada el mizmou a esti momentou, porke li vinou la idea pinsandou a Djouha i a esta sivdad.
Siempre ke tengash razon de tener una sonriza en la kara!
________________________
Rachel Amado Bortnick – Dallas
Ladinokomunita