En el ultimo Journal del Shalom de Estmbol topi un artikulo sovre IZMIR, presentado por Tufan Erbaristiran.
En esta sivdad bivian en paz 3 komunidades, kon 3 religiones differentes i 3 maneras de bivir. Todos se entendian bien komo si apartenian a la mizma famiya. La sivdad los avian tomado ariento.
UN PASEO A TRAVES LOS KORTIJOS.
En 1492 despues de todo lo ke se paso komo resultado de la Inkision en Espania, de los ke se fueron a la Anatolia, avian unos ke se instalaron en Izmir.
Avian otros Judios ayi en el tiempo, mismo si no eran munchos. Bivian en IKI CHESMELIK, AGORA, TILKILIK i BASMANE.
Todos avlavan de eyos de lo ke asian de manera ekonomika i politika. La trauma ke tuvieron en el pasado,
no avian pasado, i a esto se puede meter los fuegos de los ultimos 200 anyos. Por esta razon se serraron dentro eyos biviendo una vida djudia mas isolada. Kuando nasio el Estado de Israel munchos emigraron ayi.
Siertos evenementos no se pueden olvidar. En 1942-1943 komo konsekuensia del VARLIK VERGISI enbiaron a unos a ASHKALE (soldados). En 1943 tomaron lugar los insidentes de TRAKYA. En 1955 el 6-7 Septiembre atakaron a las minoridades de Estambul. En los ultimos tiempos sea por razon de la politika o de la guerra se fueron munchos de Izmir i kedaron ayi pokos djudios.
Yegando al fin de los anyos 1950 se empezaron a inchir los kortijos, ke representavan la alma de los djudios.
Kon esto se eskapo la konfienza, la amistad i la limpieza ke egsistia antes. Los ke vinieron despues trusheron sus kostumbres ,abitos, tradisiones i kulturas a estos kortijos.Ya era el fin de la kultura djudia.
Un kortijo tiene una puerta de entrada, kon una fontana en medio utilizada por los ke moran ayi, ay un kuarto arriva i otro abasho. Da la impression de ser un «commun» i kada famiya es por si. Kuando se serra la puerta, todo atadijo se korta kon el mundo afuera.
Las kamaretas son estrechas. Kuando yo era chiko me kaminava konosiendo la miseria i kije akodrarme
de esto i ver este lugar de nuevo. Ya konosia komo mi palma al Kuartier de BASMANE,TILKILIK i AGORA komo dize el autor ORHAN BESIKCI. Le demandi ke aga el Tour RASHEL RAKELLA ASAY i SARIT BONFIL. Estavan egsitados mismo antes ke empeze el tour.
TILKILIK se konosia komo LA DJUDERIA i nos dyo una idea sovre nuestra istoria serkana. Las kazas estavan neglijadas muncho. No avia ayi mas el amor, la amistad de los vezinos, las kantikas ke se kantavan i las komidas ke komian endjuntos. Los ke bivian aki eran de orijin Afrikano, bushkando un lugar barato para morar. No se savia ke echo tenian.
Todo estava susio, derrokado i avia una golor intolerable. Avian tornado a estos lugares a un AUTOPARK. No kedava tanto de la kultura djudia. Los ornos estavan ayi. Me akodro del Banio Turko el Hammam i del Kal en un otro edifisio. En los ornos se azian las Borekas savrozas. Komo se salva esto?
Al mirar a los kortijos me vino la idea de krear un muzeo i meter ayi mobles, paltos, fotos, etc del tiempo. Puedia ser importante del punto de vista istoriko i turistiko. Puedia ayudar a la ekonomia i en mismo tiempo se puedia apoderarnos de nuestra istoria. Puedia ayudar a las jenerasiones futuras. Se enkontraria aki siempre gente kontando istorias del pasado. «Aki bivia este ombre, ayi un otro, ke izo esto i esto. Su marido era un buen ombre. Su mujer se kedo devuada a el. En esta kaza se kuzinava tan bien a chupar los dedos. Estas kozas no se ven mas»
De verdad no ay mas djudios en este lugar. O se fueron a otros lugares, o partieron por el ekstranjero.
En los kortijos se sintia siempre las viejas avlando i a los gatos gritando, avia povreza aki komo ay en la India.
En Basmane i Tilkilik avian kazas de djudios un tiempo, oy ay kriaturas arekojendo papeles, redomas i vidros rotos.
Por lo menos los kales viejos se estan restorando. La istoria de los djudios se va mostrar aki de nuevo.
Trezladado de Shimon Geron para LK
Australia