Las chinchas, las puliyas, los piyojos i mas insektos por Rosina Karako-Smeraldi

Relato en ladino
de Rosina Karako-Smeraldi
para LadinoKomunita
Agosto 2010

 

Esta tadre apenas avri la televizyon por las novedades i la primera koza ke oyi fue por las CHINCHAS (bedbug – insekto de kama).
 
Unos kuantos anyos antes tuvimos un dialog en LK sovre este insekto, no se kuantos de vozotros vos akodrash de estas CHINCHAS.
 
Yo me akodro en mi chikes ke mi madre echava «detede»  DDT, al pareser este modo lo yamavan) kon una makina ke yamavan «flit», si no me yerro.

Teniyamos kamas de fierro (el metal de bronse) i envezes enkuando se kitava los kolchones (mattress) afuera en la terasa i mi madre kon esta makina echava esta kura i me diziya «parake las chinchas no vos koman» i me mostrava las ke ya estavan muertas i sekas.

Los muestros…. uzavan este insekto CHINCHA por la gente ke teniyan mano apretava «Este es una chincha…»

En estos 40 i mas anyos ke bivo aki en la Florida i los 30 ke bivi en Estanbol no los vide ni oyi mas.

Porke lo estamos oyendo agora? Y ay ken dizen ke el tosigo ke echan a estos insektos no es mas fuerte para matar estos insektos, otros dizen ke son trayidos de los ke viyajan afuera o los viyajadores ke los trayen kon eyas sin apersevirsen. Ke las chinchas este leshos de vuestras kazas!
 
Ya vos eskrivi por Chinchas, agora esto kontinuando sovre otros insektos (en mi kaza diziyamos GUZANOS).
 
Las PULIYAS eran akeyos insektos ke entravan en kaza i mos komiyan las vestimyentas lo mas las kozas de lana.
 
I las PULIYAS eran uzadas en dichas:
 
«No me puliyes l’alma», ke me diziya mi madre kuando yo le demandava una koza kontinualmente.

Las PULGAS es lo mas aki tiyenen los perros i otros animales.

Nehana en su diksyonaryo eskrive: «Azer de una pulga un gameyo» (kuando se egzagerava una koza)

«…así bivan tus pulgas…” (kuando uno no se kreye lo ke el otro le dize)

«Ken kon pulgas se echa kon yagas se akevanta”, esto yo no lo tengo oyido.

Otro guzano o insekto ke lo uzavan en dichas era la SANJUIGELA (leeches en inglez) i oyiva kuando avlavan por una flaka «Ya se izo una sanjuigela…»

Ma yo no lo entendiya esto, savyendo ke la sanjuigela beve la sangre ¿no deviyan dezir por una mas godra?, o «esta persona me esta bevyendo las sangre».

Dospues eran los PIYOJOS. Raramente tengo oyido una dicha sovre este insekto i de mezmo por los ESKARAVAJOS. Ma siempre muestro puevlo ya topavan para azer una kompareson.

Otra vez si me akodro mas de insektos vos eskrivo.

Check Also

Kantoniko de umor: MAFALDA trezladado por Liliana Benveniste – 26.6.2025

Ver todos los artikolos de este kantoniko >> —————————– Mafalda es una karikatura arjentina publikada de …

One comment

  1. Grasias, Rosina, por esto, i todos los rekuerdos ke eskrives en Ladinokomunita.
    Rachel

Deja una respuesta

Tu dirección de correo electrónico no será publicada. Los campos obligatorios están marcados con *

Este sitio usa Akismet para reducir el spam. Aprende cómo se procesan los datos de tus comentarios.